Answer is Here EP.7:
AMOS error-Proceed with Analysis (1) Uncorrelated Variable
EP.7 ประจำรายการ Answer is Here เป็นเรื่อง "Proceed with Analysis (1) Uncorrelated Variable"
Outline:
Focus1: Error นี้เกิดขึ้นอย่างไร
ประเด็นปัญหานี้เรียกว่า Uncorrelated Variable จะเกิดขึ้นเมื่อในโมเดลที่วิเคราะห์มี 2 องค์ประกอบ (Latent/ Factor) ขึ้นไป และทั้ง 2 องค์ประกอบนั้นอยู่ในระดับเดียวกัน โดยโปรแกรมจะเตือนว่า มี Latents เหล่านี้ที่ไม่ได้เชื่อมความสัมพันธ์กันนะ จะทำการวิเคราะห์ต่อไปหรือไม่ โดยตัวอย่างจะเป็นการแนะนำว่า องค์ประกอบ USEf กับ EOUf ยังไม่ได้ทำการเชื่อมความสัมพันธ์กันนะ จะทำการวิเคราะห์ต่อไปมั้ย
ลองไปดูกันว่า ก่อนจะเกิด Error นี้ หน้าตาโมเดลเป็นอย่างไร
จากรูปด้านบน หากในโมเดลมี 2 องค์ประกอบดังรูป แล้วระหว่างองค์ประกอบไม่มีเส้นลูกศร ความสัมพันธ์ใดๆ ไม่ว่าจะเป็นลูกศร 2 ทาง (correlated arrow) หรือ ลูกศรทางเดียว (path diagram) พอกดรัน (calculate) ก็จะเกิด error ข้างต้น
Focus2: Error นี้จะมีผลกระทบอย่างไร
ทีนี้ มีคำถามต่อว่า ถ้าต้องการ continue ต่อในการวิเคราะห์นี้ จะมีผลอย่างไรบ้าง
จะตอบว่า ไม่มีก็ไม่เชิง จะตอบว่ามีก็ไม่ใช่ เนื่องจากเป็นเหตุผลทางสถิติประการนึงว่าถ้ามี 2 องค์ประกอบอยู่ด้วยกันในโมเดลเดียวกัน จะต้องมีความสัมพันธ์กันในลักษณะใด ลักษณะนึง (ลูกศร 1 หรือ 2 ทาง)
ทีนี้ หากเรากด proceed with analysis ต่อไป โดยไม่เชื่อมความสัมพันธ์ก็ยังพอจะออกผลได้ แต่ผลจะมีความต่างกันเล็กน้อย ดังนี้
ค่าน้ำหนัก (และค่าอิทธิพล หากเป็นโมเดลใหญ่ พยากรณ์)
ค่าโมเดลฟิต
ค่าน้ำหนักอาจจะมีต่างกันเล็กน้อย แต่ค่าโมเดลฟิตจะต่างกันมาก ลองดูตามภาพนี้
ภาพแรกเป็นผลจากการไม่เชื่อมเส้นความสัมพันธ์ระหว่างองค์ประกอบ จะเห็นว่า มีค่าน้ำหนักขององค์ประกอบ EOU .69 .78 .84 .75 .73 มีค่า chi-square=381.800, df=35
ในขณะที่ ภาพที่สอง จะเป็นผลจากการที่องค์ประกอบเชื่อมความสัมพันธ์กัน จะมีค่าน้ำหนักของ EOU .69 .78 .84 .75 .72 ซึ่งแตกต่างกันเล็กน้อย แต่สำหรับค่าโมเดลฟิตจะมีค่า chi-square=126.255, df=34 จะเห็นได้ว่าค่า chi-square ต่างกันมาก และมีค่า df ต่างกัน 1 ค่าด้วย
Focus3: จะแก้ไข้ Error นี้อย่างไร
จริงๆ ประเด็นนี้ไม่ได้ถือว่าเป็นปัญหาอะไรมากนัก ดังที่กล่าวไปข้างต้น วิธีการแก้ไข ก็คือเชื่อมความสัมพันธ์ ไม่ว่าจะเป็นเชื่อมลูกศร 2 ทาง หรือทางเดียว ก็ตาม (ขึ้นอยู่กับโมเดลที่วิเคราะห์)
ประเด็นเพิ่มเติม คือ ในโปรแกรม AMOS จะมีการเตือนว่าเรายังไม่ได้ทำการเชื่อมความสัมพันธ์นะ เราจะทำต่อมั้ย ส่วน LISREL จะไม่ได้แจ้งเตือนใดๆ แต่เปิดให้เราสามารถเขียนคำสั่งไม่เชื่อมได้ ในขณะที่ Mplus จะบังคับเลย ก็คือเราไม่ได้ต้องเขียนคำสั่งเชื่อม แต่โปรแกรมจะรู้ว่าต้องเชื่อมและบังคับให้เรา
ดังนั้น จากเหตุการณ์เหล่านี้ จึงแนะนำว่าให้ทำการเชื่อมทุกครั้ง ด้วยเหตุผลทางสถิติ แม้ว่าโปรแกรมจะอนุญาตไม่ต้องเชื่อมก็ตาม
ประเด็นปัญหานี้คล้ายกับเรื่อง Reference Variable ใน ANSWER is Here EP.2 ที่ต้องบังคับให้ในแต่ละองค์ประกอบจะต้องมีอย่างน้อย 1 Observed ต้องมีการ fix ค่าไว้ นั่นเอง
สรุป
ประเด็นปัญหา Amos Error ในลักษณะนี้ Proceed With Analysis จะไม่ใช่ error ร้ายแรง สามารถวิเคราะห์ต่อได้ แต่ในท้ายที่สุดก็ยังต้องกลับมาแก้ไขตามที่โปรแกรมแนะนำ
ย้ำตัวอย่างปัญหาของ error ที่ไม่แนะนำคือ reference variable เนื่องจากปัญหา proceed with analysis สามารถทำต่อได้ โปรแกรมมีการแจ้ง มีการบอกว่าเราลืมทำนะ แต่ปัญหา reference variable จะไม่แจ้ง ไม่บอกว่าปัญหาอะไร ต้องทำอย่างไร ปัญหาอยู่ตรงไหน เราต้องมีความรู้ทางสถิติเองถึงจะแก้ปัญหาได้
เรายังมีในรูปแบบ VDO ด้วย มาชมกันได้เลย
และนี่ก็เป็นอีกปัญหา ที่อาจพบเจอได้ และถ้าเราไม่เข้าใจในเรื่องสถิติของการวิเคราะห์ CFA SEM นี้ ก็จะทำให้เรา งง และไม่สามารถลุยงานต่อได้
หากสนใจเรียน CFA SEM ด้วย AMOS สามารถติดต่อสอบถามเข้ามาได้ในทุกช่องทางเลยนะครับ
ร่วมติดตามได้ทุกช่องทาง
follow or subscribe in any channel
.
tel.086-555-5949
line: @SmartResearchThai
Blockdit: SmartResearchThai
Youtube: SmartResearchThai
Facebook: SmartResearchThai