Sep 7, 20212 min read

AMOS ERROR for Starter

Updated: Dec 18, 2022

เวลาวิเคราะห์ข้อมูลด้วย AMOS ไม่ว่าจะเป็นการทำ CFA หรือ SEM มีใครเคยเจอปัญหาเล็กๆ น้อยๆ ที่มีลักษณะเหมือนเส้นผมบังภูเขาหรือไม่ครับ เป็น error ที่พอแก้ได้แล้ว ก็จะร้อง "อ๋อ" ยาวๆ อ.อ่างสัก 10 ตัว แบบนี้ บทความนี้เลยขอรวบรวม error เล็กๆ น้อยๆ ที่เป็นเหมือนเส้นผมบังภูเขามานำเสนอกันครับ

1.AMOS file path error

error ตัวที่ 1 คือเรื่อง file path error คำว่า path file error ในที่นี้ ก็คือ AMOS หาไฟล์ที่เชื่อมโยงกลับไปยังข้อมูลดิบ SPSS ไม่เจอ นั่นเอง

จากภาพจะเห็นว่าขึ้น error ซึ่ง error นี้แจ้งว่า ไฟล์ 06SEM.sav หาไม่เจอ ซึ่งปัญหานี้ง่ายมากๆ (ก ไก่ล้านตัว) วิธีแก้ก็คือเข้าไปเชื่อมไฟล์อีกรอบด้วยที่อยู่ที่ถูกต้องนั่นเอง

กรณีนี้จะเกิดขึ้นได้มักมีสาเหตุมาจากเวลาเราย้ายไฟล์ไปยัง folder ใหม่ พอกลับมารัน AMOS อีกครั้ง มันก็ยังจำที่อยู่เดิมเลยหาไฟล์ต้นทางไม่เจอ ดังนั้น เราก็ต้องทำการเชื่อมต่อที่อยู่ใหม่ นั่นเอง

วิธีการแก้ปัญหา: 1.AMOS file path error

ทำการเชื่อมที่อยู่ของไฟล์ใหม่อีกครั้ง ก็คือ ไปเลือก file name และระบุที่อยู่ปัจจุบันของไฟล์นั้นๆ ก็เรียบร้อย

2.AMOS same variable error

error ที่ 2 คือ same variable error ก็คือการที่มีชื่อตัวแปรซ้ำกันนั่นเอง คำว่า "ซ้ำ" ในทีนี้อาจมีได้ในหลายกรณี เช่น ตั้งชื่อตัวแปรซ้ำกัน หรือ ชื่อตัวแปรที่ตั้งไม่ตรงกับลักษณะของตัวแปร

ประเด็นแรก อาจเกิดในกรณีที่ก็อปโมเดลมาเพื่อจะวาดใหม่ หรือใช้การ duplicate ตัวแปร แต่ดันลืมเปลี่ยนชื่อ พอรัน calculate แล้วเลยแจ้งเตือนว่ามีชื่อซ้ำกัน ดังนั้น จึงแก้ง่ายๆ โดยการไปเปลี่ยนชื่อให้ถูกต้อง หรือ move ตัวแปรที่ถูกต้องมาวางไว้ในตัวแปรนั้น
ประเด็นที่สอง จะเป็นลักษณะของการที่เราวาดตัวแปร latent (วงกลม) แล้วพิมพ์ชื่อเข้าไป แต่ชื่อดันไปตรงกับข้อมูลดิบที่มีอยู่ ดังนั้น AMOS จึงแจ้งเป็น error ว่า "The observed variable "aa" is represented by an ellipse in the path diagram"

ซึ่งจากในความหมายนี้ หมายความว่าเราได้มีการกระทำกับข้อมูลดิบในไฟล์ SPSS ไว้ เช่น การ compute สร้างเป็นตัวแปรใหม่ไว้ แล้วเอาไฟล์นั้นมาเชื่อมกับ AMOS ต่อ

ในขณะที่ตัว AMOS บอกว่าชื่อไฟล์ที่มีอยู่ในข้อมูลดิบ SPSS นั้นจะนับรวมเป็น observed variable ทั้งหมด ดังนั้นการที่เราสร้างตัวแปร latent โดยใช้ชื่อว่า aa ซึ่งมันมีชื่อตัวแปรนี้ใน spss ไปแล้วนั้น AMOS จึงแจ้ง error ขึ้นมาว่ามันซ้ำกันอยู่นะ มันควรจะเป็นตัวแปร observed หรือเปล่า???

วิธีการแก้ปัญหา: 2.AMOS same variable error

ถ้าเรามั่นใจว่าเราไม่ได้ใส่ชื่อตัวแปรผิด วิธีการก็คือ เข้าไปเปลี่ยนชื่อ latent (อย่าลืมว่าตอนระบุชื่อ latent เราต้องใส่ชื่อใหม่อยู่แล้ว ไม่สามารถลากชื่อเหมือนตอนสร้าง observed ได้ เช่นเปลี่ยนชื่อ latent variable name เป็น "aa_f" แล้วไปกำกับใน label ให้เป็น "aa" แทน

เมื่อทำการเปลี่ยนชื่อ variable name ใน latent variable แล้ว ก็จะไม่ซ้ำกับชื่อในข้อมูลดิบ SPSS แล้ว error ก็จะหมดไป

3.AMOS Long file name path error

error ตัวที่ 3 คือ long file name path แปลได้ตรงตัวเลย ก็คือ ชื่อมันยาวเกินไป อาจมีคำถามว่าชื่อยาวเกินไปนั้น มันยาวเกินไปอย่างไร แค่ไหนที่เรียกว่า ยาว

ขออธิบายแบบนี้ว่า หากเราตั้งชื่อ สมมติว่า "thesis_amos_semdiagram.amw" แบบนี้ไม่ถือว่า "ยาว" ในความหมายนี้ แต่ยาวในทีนี้คือ ยาวทั้งที่อยู่

อยากให้ลองนึกภาพตามแบบนี้ว่า หากบ้านเลขที่เราคือ "123/456" เมื่อเทียบกับ "12/159" ซึ่งก็ไม่ได้ต่างกัน แต่ที่อยู่จริงๆของบ้านเรา คือ "เลขที่ 123/456 แขวงท่าข้าม เขตบางขุนเทียน จังหวัดกรุงเทพ 10150" แบบนี้ถือว่ายาว

เช่นเดียวกันกับคอมพิวเตอร์ มันไม่ได้จดจำแค่เราใชื่อชื่อไฟล์ว่า "thesis_amos_semdiagram.amw" แต่มันจดจำว่าเราเก็บไว้ใน drive ไหน ตั้งชื่อ folder ว่าอะไร และอยู่ภายใต้อีกกี่ folder เช่น "d:\thesis\2564\draft\draft1\dfrataugust\draft99\amos\data\use\thesis_amos_semdiagram.amw" แบบนี้ถือว่าค่อนข้างยาว

แต่แค่ไหนที่คอมพิวเตอร์จะนับว่ายาวจนไม่ยอมรับ เบื้องหลังก็คือคอมพิวเตอร์จะแปลงเป็นภาษา 01100110 แล้วก็จะไปจบตรงที่ limit ที่คอมพิวเตอร์กำหนดไว้ว่ามันยาว ในขณะเดียวหากตั้งชื่อ ไม่ว่าจะเป็นชื่อไฟล์ หรือชื่อ folder เป็นภาษาไทย การแปลง (encoding) เป็นภาษาคอมพิวเตอร์นั้นก็จะยิ่งเยอะมากขึ้นไปอีก

จากภาพจะเห็นชื่อแจ้ง error ว่าไฟล์นี้ไม่มีอยู่จริง ทั้งๆที่มันมีอยู่จริง แต่สังเกตจากที่ระบุชื่อไฟล์แล้ว คือยาวมาก (ก ไก่ ล้านตัวอีกแล้ว) และเป็นภาษาไทยอีกด้วย

วิธีการแก้ปัญหา: 3.AMOS Long file name path error

ทำการเปลี่ยนชื่อไฟล์ให้สั้นลง เป็นภาษาอังกฤษยิ่งดี และขยับให้มี folder จำนวนน้อยลง

ดังนั้น พอแก้ปัญหานี้โดยการเปลี่ยนชื่อไฟล์ และขยับไปใน folder ที่น้อยลง error นี้ก็หายไป

จากที่ตั้งเป็นชื่อ ภาษาไทย ที่ยาวเหยียด พอเปลี่ยนมาเป็นภาษาอังกฤษและขยับให้มีจำนวน folder ที่น้อยลง ก็ทำให้ error นี้หมดไป ลองดูชื่อด้านบนจะเห็นว่าสั้นขึ้นมาเยอะเมื่อเทียบกับตอนแรก